پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره / بهار... مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان annuus) (Helianthus بر اساس روشه يا پارامتري و روش تاي سحر کلاته جاري خداداد مصطفوي و علیرضا نبیپور چکیده این پژوهش به بررسی پایداري عملکرد 0 رقم آفتابگردان آزادگردهافشان در منطقه شامل قم گنبد اصفهان اسلام آباد کرج و شاهرود در سال زراعی انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده در تمامی مناطق بلوكهاي کامل تصادفی با چهار تکرار بود. آزمون یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی با استفاده از آزمون بارتلت انجام شد و نتیجه آن نشان داد که واریانسها یکنواخت بوده و میتوان عملیات تجزیه مرکب را براي کل دادهها انجام داد. تجزیه واریانس ساده نشان داد که بین ژنوتیپها تنوع قابل ملاحظهاي وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ محیط در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. و این نشاندهنده این است که ژنوتیپها در محیطهاي مختلف عملکرد متفاوتی داشتهاند. اثر محیط در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد و بالاترین مقدار از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج روش ضریب تغییرات و روش واریانس محیطی ارقام Berezance و R و Favorit و Zaria ارقام پایدار شناخته شدند که علاوه بر داشتن کمترین میزان واریانس و ضریب تغییرات داراي عملکرد بالایی نیز بودند. تجزیه واریانس پایداري شوکلا نشان داد ارقام Favorit و R و Zaria داراي عملکرد بالاتر از میانگین کل بودند و جزء پایدارترین ژنوتیپها بودند. در مقابل ارقام Bulg Bulg و Sor ناپایدارترین ارقام بودند. با توجه به آمارهي اکووالانس ریک بهترتیب ارقام Favorit و R و Record و Zaria داراي کمترین میزان رتبه اکووالانس ریک بودند که تمامی این ارقام به جز رقم Record داراي عملکردي بالاتر از میانگین بوده و ارقام پایدار شناخته شدند. نتایج حاصل از روش تاي نشان داد که ارقام Zaria و Record داراي 0=α و پایداري متوسط بودند. واژههاي کلیدي: آفتابگردان پایداري سازگاري رگرسیون مقدمه مطالعه و سنجش میزان سازگاري ارقام در شرایط محیطی مختلف از جایگاه ویژهاي در اصلاح نباتات برخوردار است. بررسی پایداري در واقع مطالعه اثر متقابل رقم و عوامل محیطی است که به ساختار ژنتیکی واریته و شدت عوامل محیطی خصوصا عوامل محدودکننده محیط بستگی دارد. بهطور خلاصه ژنوتیپی پایدار است که در محیطهاي مختلف کمترین انحراف را از عملکرد پیشبینی شده نشان دهد. در برنامههاي معرفی ارقام اصلاح شده استفاده از عملکرد ارقام به تنهایی معیار مناسبی براي انتخاب نیست بلکه میزان سازگاري و پایداري آنها نیز نقش مهمی را ایفا میکند. بدین منظور آزمایشهاي مقایسه عملکرد در مناطق و سالهاي مختلف انجام میشود (). - دانشآموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج کرج ایران - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج کرج ایران (نویسنده مسوول: (mostafavi@kiau.ac.ir - استادیار موسسه تحقیقات برنج کشور معاونت مازندران آمل تاریخ دریافت: // تاریخ پذیرش: // دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی ساري پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی از آنجا که وجود اثرات متقابل ژنوتیپ محیط تظاهر ژنوتیپها در محیطهاي مختلف متفاوت میباشد () توصیه و معرفی ارقام برتر که در همه مناطق کشت قادر به رقابت باشند دشوار مینماید (). یکی از روشه يا کاهش اثر متقابل محیط ژنوتیپ انتخاب ژنوتیپهاي پایدار است (). منظور از ژنوتیپهاي پایدار آن دسته از ژنوتیپهایی هستند که داراي اثر متقابل کمتري با محیط باشند. فلورس و همکاران () روشه يا تجزیه پایداري را به سه گروه تکمتغیره پارامتري تکمتغیره ناپارامتري و روشه يا چندمتغیره تقسیم کردند. از بین روشه يا مختلف روشه يا رگرسیونی که از روشه يا تکمتغیره پارامتري میباشند اهمیت بسیار زیادي داشته و همواره توسط محققان مورد استفاده قرار گرفتهاند (0 ).
پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره / بهار... مطالعات مربوط به سنجش سازگاري ارقام با روشه يا تجزیه واریانس معمولی آغاز شد. اسپاراگو و فدرر () پیشنهاد کردند که از اثر متقابل ژنوتیپ محیط معیاري براي سازگاري ارقام استفاده شود. رومر (0 ( استفاده از واریانس محیطی را با عنوان پارامتر پایداري پیشنهاد نمود. یعنی رقمی که عملکردش نوسان کمتري در بین محیطها نشان دهد واریانس آن کوچکتر بوده و در نتیجه پایدارتر است. فرانسیس و کاننبرگ (0 ( بهمنظور تعیین پایداري ژنوتیپهاي ذرت از ضریب تغییرات محیطی استفاده کردند که بر طبق این معیار ژنوتیپی پایدار است که ضریب تغییرات آن کمتر باشد. ریک () پارامتر پایداري اکووالانس را پیشنهاد نمود که مستقیما به اثر متقابل ژنوتیپ و محیط براي هر ژنوتیپ بستگی داشت. شوکلا ( ( نیز پارامتر واریانس پایداري را براي هر ژنوتیپ مطرح نمود که بر اساس آن ژنوتیپ پایدار داراي حداقل واریانس بود. همچنین استفاده از ضریب تبیین ) ( R به جاي میانگین مربعات انحرافات براي برآورد پایداري ژنوتیپها پیشنهاد شده است (). برخی از محققین روشه يا غیرپارامتري را براي تعیین پایداري ارقام پیشنهاد میکنند. به عقیده محققین استفاده از ر شو ه يا غیر پارامتري وقتی روشه يا پارامتري قابل تفسیر و توضیح نباشند لازم و ضروري است ( ). در روش تاي () از تجزیه ضرایب مسیر براي تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ محیط و تعیین سهم اجزاي ژنوتیپی و اجزاي محیطی در شکلگیري آن استفاده میشود. شافی و پرایس () با استفاده از نمودار تاي پایداري عملکرد ژنوتیپ کلزا را در محیط مورد مطالعه قرار دادند و نشان دادند که روش رگرسیونی تاي توانایی بالایی در بررسی اثر متقابل ژنوتیپ محیط دارد. آکورا و همکاران () به منظور آنالیز پایداري عملکرد ژنوتیپهاي گندم دوروم از پارامترهاي ضریب رگرسیون انحراف از خط رگرسیون ضریب تشخیص واریانس پایداري شوکلا اکووالانس ریک واریانس محیطی ضریب تغییرات و روش تاي استفاده کردند و در نهایت پنج ژنوتیپ را ژنوتیپهاي پایدار معرفی نمودند. روستایی و همکاران () بهمنظور انتخاب ارقام پایدار و پر محصول گندم روش اکووالانس ریک و واریانس شوکلا را به براي گزینش ارقام پایدار و پر محصول از معیارهاي مناسب توصیه نمودند. امیدي و همکاران ( ( در آزمایشی ژنوتیپ خالص گلرنگ را مورد ارزیابی قرار دادند و با استفاده از روشها و پارامترهاي مختلف پایداري لاین جدید K.W. را با پایداري عمومی خیلی خوب در تمام محیطها و عملکردي بالا ژنوتیپ مطلوب انتخاب کردند. دربندي و همکاران ( ( بهمنظور بررسی پایداري لاین کلزا روشهاي مختلف بررسی پایداري را مورد ارزیابی قرار دادند و در نهایت ژنوتیپ SW0 را با توجه به مجموع روشها مناسبترن ژنوتیپ براي مناطق سرد و معتدل سرد ایران قابل توصیه دانستند. بالالیچ و زوریچ () اثر متقابل ژنوتیپ محیط براي صفات عملکرد دانه محتواي روغن دانه و عملکرد روغن آفتابگردان را با استفاده از روشهاي غیرپارامتري و در سه سال زراعی در بخش مرکزي صربستان مورد مطالعه قرار دادند. براي تعیین پایداري ارقام از روشهاي غیر پارامتري ) (Si و ) (Si استفاده کردند. اثر متقابل ژنوتیپ محیط براي صفت عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. در نهایت آنها رقم NS-H که بهترین عملکرد دانه درصد روغن و عملکرد روغن را در محیط هاي مختلف نشان داد رقم برتر معرفی کردند. تحقیق حاضر بهمنظور شناسایی و معرفی ارقام آفتابگردان با پایداري عملکرد بالا و سازگار با مناطق مورد آزمایش و همچنین مقایسه روشهاي مختلف پایداري انجام شد. مواد و روشها در این تحقیق 0 رقم آزادگرده افشان آفتابگردان (جدول ) در شش منطقه شامل قم گنبد اصفهان اسلامآباد کرج و شاهرود (جدول ) در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تاریخ کاشت 0 اردیبهشت بود و 0 روز بعد گیاهان برداشت شدند. عملیات زراعی و تهیه زمین شامل شخم دیسک و فاروکشی بود و عملیات کاشت بهصورت دستی انجام گرفت. مشخصات فنی طرح در کلیه مناطق یکسان بود. هر کرت شامل چهار ردیف کاشت به فاصله 0 سانتیمتر و طول چهار متر بود. براي حذف اثر حاشیه ردیفهاي کناري حذف و عملکرد دو ردیف وسطی تعیین شد. کشت بهصورت جوي و پشته انجام و آبیاري بهطور متداول صورت گرفت. پس از برداشت محصول عملکرد هر رقم به طور جداگانه با ترازوي دیجیتال اندازهگیري شده و با واحد کیلوگرم در هکتار ثبت شد. پس از تعیین عملکرد دانه هر ژنوتیپ تجزیه واریانس ساده انجام شد. سپس با انجام آزمون بارتلت و اثبات یکنواختی واریانسهاي خطا تجزیه
مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان بر اساس روشهاي پارامتري و روش تاي... واریانس مرکب با فرض ثابت بودن اثر ژنوتیپها و تصادفی بودن اثر محیط و تکرار انجام گردید. براي بررسی پایداري ژنوتیپها از پارامترهاي پایداري تیپ I و همچنین پارامترهاي پایداري تیپ II شامل واریانس محیطی رومر (0) ضریب تغییرات فرانسیس و کاننبرگ (0) اکووالانس ریک ( ( و واریانس پایداري شوکلا () روش ضریب تشخیص و روش تاي ( ( استفاده شد. مقادیر کمتر اکووالانس ریک ) i W) و یا ضریب تغییرات نشاندهنده پایداري بیشتر ژنوتیپها و سهم کمتر آنها در اثر متقابل ژنوتیپ محیط است. تجزیه واریانس با جدول - نام و شماره ارقام آفتابگردان مورد مطالعه کد ژنوتیپ نام ژنوتیپ Bereza روش رگرسیون تاي اثر معنیداري را براي اثر متقابل ژنوتیپ محیط نشان داد. در روش تاي ژنوتیپهایی که در درون نمودار هذلولی قرار گرفتهاند پایداري متوسطی دارند اما هرچه از مرکز نمودار به طرف مثبت محور λ پیش برویم از قابلیت اطمینان پایداري این ژنوتیپها کاسته میشود همچنین اگر ژنوتیپی داراي ضریب رگرسیون (α ( - و انحراف از رگرسیون (λ ( باشد پایداري آن ژنوتیپ کامل است (). براي تجزیه آماري دادهها از نرمافزار SAS استفاده شد. کد ژنوتیپ نام ژنوتیپ Master R Record Sor Zaria 0 Bulg Bulg Favorit Lakumka جدول - مشخصات جغرافیایی ایستگاههاي مورد مطالعه مناطق قم گنبد اصفهان اسلامآباد کرج شاهرود متوسط بارندگی (mm) 0 طول جغرافیایی 0 عرض جغرافیایی ارتفاع از سطح دریا (m) 0 0 0 0 0 0 0 0 00 00 نتایج و بحث آزمون یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی با استفاده از آزمون بارتلت انجام شد نتایج نشاندهنده همگن بودن واریانسها بود (نتایج اراي ه نشده است). تجزیه واریانس مرکب مناطق (جدول ) نشان داد که اثر ساده مکان در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود و این نشاندهنده تفاوت بین مکا نهاي مورد نظر میباشد. همچنین اثر ساده ژنوتیپ در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود که نشاندهنده وجود اختلاف ژنتیکی در بین ارقام مورد آزمایش است. اثر متقابل ژنوتیپ مکان در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود که موید آن است که عملکرد نسبی ژنوتیپها از محیطی به محیط دیگر متفاوت بوده و بنابراین شرایط انجام تجزیه پایداري و بررسی اثر متقابل ژنوتیپ محیط براي شناسایی ژنوتیپهاي پایدار برقرار میباشد ( ).
پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره / بهار... جدول - تجزیه واریانس مرکب ژنوتیپهاي آفتابگردان مورد مطالعه در مکان و سال منابع تغییر مکان اشتباه اول ژنوتیپ ژنوتیپ مکان اشتباه دوم ضریب تغییرات (%) درجه آزادي مجموع مربعات / میانگین مربعات / / 0/ 00/ / 00/ 0/ / 0/ / و : بهترتیب نشاندهنده اختلاف معنیدار در سطح احتمال درصد و درصد و عدم اختلاف معنیدار ضریب تغییرات و واریانس محیطی نتایج دو روش واریانس محیطی و ضریب تغییرات که از دسته پارامترهاي تیپ I محسوب میشوند نشان داد در ( S پایدارترین ژنوتیپها با روش واریانس محیطی ) i کمترین مقدار واریانس بهترتیب ژنوتیپهاي شماره و بودند. چون ژنوتیپ شماره عملکردي بالاتر از میانگین عملکرد کل دارد و نیز مقدار واریانس محیطی این ژنوتیپ پاي ین میباشد ژنوتیپ پایدار در این روش انتخاب شد. از ضریب تغییرات ) i ( CV نیز براي تعیین پایدارترین جدول - نتایج روشه يا ژنوتیپ میانگین عملکرد /0 ژنوتیپها استفاده شد که در این روش ژنوتیپهاي و بهترتیب کمترین میزان ضریب تغییرات و ژنوتیپهاي و بیشترین میزان ضریب تغییرات را دارا بودند. به این ترتیب ژنوتیپهاي و داراي پایداري بیولوژیکی بوده و از انعطافپذیري بالایی برخوردار بودند. در مجموع با استفاده از روش ضریب تغییرات (شکل ) و روش واریانس محیطی (جدول ) ژنوتیپهاي و 0 ژنوتیپهاي پایدار محسوب میشوند که علاوه بر ضریب تغییرات کم داراي عملکرد بالایی نیز هستند. آماري تکمتغیره صفت عملکرد دانه ژنوتیپهاي آفتابگردان تحت بررسی سال واریانس پایداري 00/0 اکووالانس ریک / ضریب تغییرات (%) / واریانس محیطی / /0 000/ /0 / 00/ / / / / / / / 0/ / /0 / 0/ / / 0/ 0/ 0/ 00/ / / /0 /0 / / -/ / 00/0 -/ / 0/ / / / 0/ / / / / / 0/0 0
مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان بر اساس روشهاي پارامتري و روش تاي... (%) يا شکل - نمودار پراکنش ژنوتیپهاي آفتابگردان مورد مطالعه بر حسب میانگین عملکرد دانه و ضریب تغییرات. ارقام بهترتیب شماره:.Zaria :0 Sor : Record : R : Master : Lakumka : Favorit : Bulg : Bulg : Bereza : میانگین کل داشتند و در گروه ژنوتیپهاي ناپایدار دستهبندي شدند (جدول ). آماره اکووالانس ریک بهمنظور تعیین سهم هر ژنوتیپ واریانس پایداري شوکلا و اکووالانس ریک آمارههاي واریانس پایداري شوکلا و اکووالانس ریک بیانگر پایداري نوع دوم لین و همکاران () میباشند. بر در مجموع مربعات اثر متقابل ژنوتیپ محیط محاسبه آمده از واریانس پایداري شوکلا بهدست اساس نتایج شد (جدول ). این آماره نشان داد که ژنوتیپهاي شماره و 0 بهترتیب داراي کمترین میزان بودند. از نظر رتبهبندي نیز بهترتیب ژنوتیپهاي شماره و 0 داراي کمترین میزان رتبه اکووالانس ریک بودند. تمامی ژنوتیپه فوق به جز ژنوتیپ شماره داراي عملکردي بالاتر از میانگین کل بودند که ژنوتیپهاي پایدار قابل توصیه هستند. نتایج حاصل از رتبهبندي واریانس پایداري شوکلا و اکووالانس ریک شبیه هم بود و میتوان از یکی از ژنوتیپهاي شماره و 0 به ترتیب با توجه به دارا بودن مقادیر پایین واریانس شوکلا از ژنوتیپهاي پایدار شناخته شدند و از بین آنها تنها ژنوتیپهاي شماره و 0 داراي عملکرد بالاتر از میانگین کل بودند و در گروه پایدارترین ژنوتیپها شناخته شدند. ژنوتیپهاي شماره و به ترتیب بیشترین میزان واریانس را نشان دادند که با توجه به رتبه آنها ژنوتیپهاي و بیشترین رتبهها (میزان این دو آماره استفاده نمود. این موضوع با نتایج زالی و آنها واریانس ( را از خود نشان دادند که از بین همکاران () مطابقت دارد. عملکرد عملکردي پایینتر از و ژنوتیپهاي
پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره / بهار... جدول - نتایج روشه يا ژنوتیپ تک متغیره مبتنی بر تجزیه واریانس (ردیف اول) و ردیف دوم (رتبه ارقام) روش ضریب تشخیص یا تبیین در این روش هرچه ضریب تشخیص یک ژنوتیپ بالاتر باشد اعتبار مدل بالاتر است و ژنوتیپ داراي پایداري بیشتري است (). بنابراین با توجه به جدول ژنوتیپهاي شماره و 0 جزو ژنوتیپ هاي پایدار محسوب میشوند. رحیمی و همکاران ( ( در تحقیقی پایداري عملکرد دانه ارقام و لاینها گندم نان با تیپ رشدي متفاوت در اقلیم معتدل ایران را مورد بررسی قرار دادند و رقم شیراز را با توجه به میانگین عملکرد / تن در هکتار و واریانس انحراف از رگرسیون و ضریب تبیین به ترتیب 0/ و / رقم پایدار و سازگار معرفی کردند. جدول - نتیجه پارامتر رگرسیونی ضریب تشخیص براي عملکرد دانه ژنوتیپهاي آفتابگردان در شش مکان ژنوتیپ میانگین عملکرد (کیلوگرم در هکتار) /0 ضریب تشخیص / / / / / / / / / / / 0/ / / / / / 0/0 0 میانگین عملکرد (کیلوگرم در هکتار) واریانس محیطی (رتبه) / () /0 () 000/ () /0 () / (0) 00/0 () / () / () / () / () ضریب تغییرات (رتبه) / () / (0) / () / () 0/ () / () /0 () / () 0/ () / () اکووالانس ریک (رتبه) / () / (0) 0/ () 0/ () 0/ () 00/ () / () /0 () /0 () /0 () واریانس پایداري (رتبه) 00/0 () / (0) / () -/ () / () 00/0 () -/ () / () 0/ () / () /0 / / 0/ / / / / / 0/0 0 λ برآورد میشود که α و نتایج روش تاي در این روش دو پارامتر نشاندهنده پاسخ خطی به اثرات محیطی و انحراف از پاسخ خطی میباشد (). مقادیر α برآورد شده در این روش براي ژنوتیپهاي شماره و در سطح احتمال درصد معنیدار بودند بقیه ژنوتیپها داراي α غیرمعنیدار بودند که نشاندهنده پایداري متوسط آنها میباشد. از نظر پارامتر λ ژنوتیپهاي و داراي انحراف
مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان بر اساس روشهاي پارامتري و روش تاي... 0 از پاسخ خطی معنیدار در سطح احتمال درصد بودند (جدول ). نتایج روش تاي در شکل به تصویر درآمده است. با توجه به شکل ژنوتیپهایی که در درون نمودار هذلولی و خط عمود قرار گیرند پایدار هستند. به طوري که ژنوتیپهاي شماره 0 و را شامل میشود. و از بین این دو ژنوتیپ شماره 0 به دلیل داشتن عملکردي بالاتر از حد متوسط در وضعیت بهتري قرار دارد ولی چون داراي 0=α است پایداري متوسط دارد. بهطور کلی با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق ژنوتیپهایی که بهعنوان ژنوتیپهاي برتر در اکثر روشها جدول - نتایج تجزیه رگرسیون تاي و میانگین عملکرد ارقام آفتابگردان مورد مطالعه مطرح شدند بهترتیب شامل ژنوتیپهاي Lakumka با میانگین عملکرد / کیلوگرم در هکتار ژنوتیپ Master با میانگین عملکرد / کیلوگرم در هکتار ژنوتیپ Bereza با میانگین عملکرد (/0) کیلوگرم در هکتار ژنوتیپ Favorit با میانگین عملکرد 0/ کیلوگرم در هکتار و ژنوتیپ R با میانگین عملکرد / کیلوگرم در هکتار بودند که در اکثر روشها از لحاظ پایداري در وضعیت مطلوبی قرار گرفتند و قابل توصیه براي کشت میباشند. لامبدا λ) ( آلفا α) ( شماره ژنوتیپ میانگین (کیلوگرم در هکتار ( 0/00 / / 0/0 / 0/ 0/ 0/ / / 0/0-0/ -0/ 0/0 0/ 0/ -0/0-0/ -0/ 0/000 عدم اختلاف معنیدار. / / / 0/ / / / / / / معنیدار در سطح 0 و : به ترتیب نشاندهنده اختلاف احتمال درصد و شکل - نمودار برآورد شده با استفاده از رگرسیون تاي براي ارقام آفتابگردان مورد مطالعه (هذلولی فاصله برآورد درصد را براي 0=α نشان میدهد خطوط عمودي حدود فاصله اطمینان درصد را براي =λ نشان میدهد).
پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی/ سال هشتم/ شماره / بهار... منابع. Akcura, M., Y. Kaya, S. Taner and R. Ayranici, 00, Parametric stability analysis for grain yield of durum wheat, Plant Soil Environment, : -.. Allard, R.. Principles of plant breeding, Second Edition, John Wiley and So Inc. New York, pp.. Balalić, I. and M. Zorić. 0. Non-Parametric Stability Analysis of Sunflower Multi-Location Trials, International Conference on Bio Science: Biotechnology and Biodiversity (Step in t he Future), -0, Novi Sad, Serbia.. Becker, H.B. and J. Leon.. Stability analysis in plant breeding, Plant Breeding, 0: -.. Darbandi, Sh., B. Alizadeh and Kh. Mostafavi. 0. Evaluation of yield stability in winter oilseed rape lines in cold regio of Iran using parametric methods. Journal of Agronomy, : -.. Eberhart, S.A. and W.A. Russell.. Stability parameters for comparing varieties, Crop Science, : - 0.. Farshadfar, E.. The use of biometric genetic in plant breeding, Volume, Razi University Press, pp (In Persian).. Fattahi, F. and A. Yousefi. 00. Study on yield stability in barely genotypes by using repeatable stability statistics and pattern analysis by AMMI model, Seed and Plant Journal, -: - (In Persian).. Flores, F., M.T. Moreno and J.I. Cubero.. A comparison of univariate and multivariate methods to analysis G E interaction, Field Crops Research, : -. 0. Francis, T.R. and L.W. Kannenberg.. Yield stability studies in short- season Maize:, A descriptive method for grouping genotypes, Canadian Journal of Plant Science, : 0-0.. Hanuman, L.R. and V.T. Prabhakaran. 00. A study on the performance of a few non-parametric stability measures using pearl-millet data, Indian Journal of Genetics, : -.. Kamidi, R. 00. Relative stability, performance and superiority of crop genotype across environments, Journal of Agricultural, Biological and Environmental Statistics, : -0.. Kang, M.S.. Simultaneous selection for yield and stability in crop performance trials, Coequences for grows, Agronomy Journal, : -.. Lin, C.S., M.R. Bin and L.P. Leikovitch.. Stability analysis: Where do we stand? Crop Science, : -00.. Lin, C.S. and M.R. Bin.. Genetic properties of four type of stability parameter, Theorical and Applied Genetics, : 0-0.. Omidi, A.H., M.R. Shahsavari, A. Alhani and E. Jahanbin. 0. Selection of new genotypes of safflower (Carthamus tinctirius L.) to different environmental conditio by using some statistic sustainability, Journal of Plant Breeding and Seed, : -0.. Pinthus, M.J.. Estimate of genotypic value: A proposed method, Euphytica, : -.. Rahimi, M., T. Najafi mirak and V. Rashidi. 00. Stability of grain yield in bread wheat cultivars with different growth habits in the temperate climate of Iran, Seed and Plant Journal, -: -.. Rao, A.R. and V.T. Prabhakaran. 000. on some useful interrelatiohip among common stability parameters, Indian Journal of Genetics, 0: -. 0. Rommer, T.H.. Sind die ertragreicheren sorten ertragssicherer, DGL-Mitt, : -.. Roustaii, M., M. Moghaddam and S. Mahfoozi.. Comparison of some stability parameters and determination of stable wheat for semi warm region.proceedings of the th Iranian Crop Sciences Congress. Isfahan University of Technology. Isfahan, Iran. pp (In Persian).. Shadpoor, S., S.A. Peyghambari, A. Mohammadi, M. Shoaee Deilami, M. Haji Mohammad Ali Jahromi and A. Mahdavi. 0. Evaluation of genotypes environment interaction in greenhouse tobaccos using regression analysis, First National Conference on Modern Topics in Agriculture, pp:, Islamic Azad University-Saveh, Iran, (In Persian).. Shafii, B. and W. Price.. Analysis of genotype-by-environment interaction using the additive main effects and multiplicative interaction model and stability estimates, Journal of Agriculture, Biological Environment State, : -.. Shahmohammadi, M. 00. Analysis of genotype environment interactio in barley genotypes using AMMI method and comparison with other methods, M.Sc., Plant Breeding Dissertation, Tarbiat Modares University. pp (In Persian).. Shukla, G.H.. Some statistical aspects for partitioning genotype-environment component of variability, Heredity, : -.. Sparague, G.F. and W.T. Federer.. Compariso of variance components in com yield trials, Agronomy Journal, : -.. Tai, G.C.C.. Genotypic stability analysis and application to potato regional triats, Crop Science, : -0.. Tai, G.C.C.. Analysis of genotype- environment interaction of potato yield, Crop Science, : -.. Tesemma, T., S. Tsegaye, G. Belay, E. Bechere and D. Mitiku.. Stability of performance of tetraploid wheat landraces in the Ethiopian highland, Euphytica, 0: 0-0. 0. Wachir, F., W. Ngetich, J. Omolo and G. Mamati. 00. Genotype environment interactio for tea yields, Euphytica, : -.. Zali, H., S.H. Sabaghpoor, A. Farshadfar, P. Pezeshkpoor, M. Safikhani, R. Sarparast and A. Hashembeigi. 00. Chickpea stability analysis using ASV parameters and comparison with other methods of stability analysis, Iranian Journal of Crop Science, 0: - (In Persian).
Journal of Crop Breeding Vol., No., Spring 0.......... Interaction of Genotype and Environment on the Open Pollinated Sunflower (Helianthus annuus) Cultivars Based on Parametric Methods and Tai Method Sahar Kalateh Jari, Khodadad Mostafavi and Alireza Nabipour - Gradated M.Sc. Student, Islamic Azad University, Karaj Branch, Karaj, Iran - Associate Professor, Islamic Azad University, Karaj Branch, Karaj, Iran (Corresponding author: mostafavi@kiau.ac.ir) - Assistant Professor, Iranian Rice Research Ititute, Deputy of Mazandaran, Amol Received: December, 0 Accepted: May, 0 Abstract In order to study the yield stability, 0 open pollinating (OP) sunflower cultivars were evaluated in locatio, including Qom, Gonbad, Esfahan, Eslam abad, Karaj and Shahrood in 0. At each location, experimental design was a randomized complete block with four replicatio. The homogeneity of error variances was tested using Bartlett test and the results showed that the variances were homogeneous and can be combined for the analysis of data. Analysis of variance showed significant differences among genotypes, there is a one percent probability level. Analysis of variance showed that genotype environment interaction was significant at the one percent level. This indicates that different genotypes have different performance. Environment effect was a significant at the one percent level and accounted the highest level of the total sum of squares. Based on the coefficient of variance and environmental variance methods, R, Berezance, Favorit and Zaria cultivars were coidered sustainable while also showed good performances. Shukla s variance analysis showed that, cultivars Favorit, R and Zaria had above average performance and were the most stable genotypes. On the other hand, Bulg, Bulg and Sor cultivars were low stabilities through this method. According to Wricke s echovalance, R, Record, Favorit and Zaria had lowest ranks respectively all high performing genotypes except Record showed good stability the results of Tai analysis; Zaria and Record had moderate stability. Keywords: Adaptability, Regression, Stability, Sunflower